Πρόσφατα, το κοπάδι ταράνδων του Juha Kujala βρέθηκε σε ασυνήθιστο κίνδυνο στην Φινλανδία. Σχεδόν καθημερινά ο ίδιος, συναντά σορούς ταράνδων και κατηγορεί έναν απίθανο ύποπτο: τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, του οποίου ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μακροχρόνιες συνέπειες.
Γιατί όμως; Η οικογένεια του Kujala εκτρέφει ταράνδους στο Kuusamo, στη βόρεια Φινλανδία, για πάνω από 400 χρόνια. Πρόσφατα, επέτρεψε σε πλήθος τουριστών που ταξιδεύουν από όλο τον κόσμο να βρίσκονται στην περιοχή, αναζητώντας μια μοναδική εορταστική εμπειρία.
Η Λαπωνία, η βορειότερη περιοχή της Φινλανδίας, προβάλλεται ως η «επίσημη πατρίδα του Άγιου Βασίλη» και οι εκατοντάδες χιλιάδες τάρανδοι που περιφέρονται στην περιοχή αυτή αποτελούν μεγάλο πόλο έλξης για παιδιά και ενήλικες.
Αφού μετονόμασε το αγρόκτημά του σε «The World of Reindeer» (Ο κόσμος των ταράνδων), ο Kujala εκμεταλλεύεται την τουριστική άνθηση. Προσφέρει γιόγκα με ταράνδους και βόλτες με έλκηθρο με ταράνδους μέσα από τα χιονισμένα δάση, που μοιάζουν με καρτ ποστάλ. Πουλάει λουκάνικα ταράνδου για πρωινό, δέρματα ταράνδου για χαλιά, κέρατα ταράνδου και κονσερβοποιημένο κρέας ταράνδου για σουβενίρ.
Για τους επισκέπτες, οι τάρανδοι είναι η ζωντανή ενσάρκωση των Χριστουγέννων. Για τον Kujala και τους άλλους κτηνοτρόφους ταράνδων, είναι η επιβίωσή τους.
«Φέτος είναι η χειρότερη χρονιά που έχει γνωρίσει ποτέ αυτή η περιοχή», λέει ο Kujala, καθώς σκύβει δίπλα στη σορό ενός ταράνδου που κείτεται στο χιόνι. Ο τάρανδος που κοιτάζει σκοτώθηκε από έναν λύκο μόλις λίγες μέρες πριν. Στο σημείο του εγκλήματος βρέθηκαν αποκαλυπτικές πατημασιές.
Η απώλεια θηλυκών ταράνδων, όπως αυτή, είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για τον Kujala. Χρειάζονται περίπου δύο χρόνια για να φτάσει ένας τάρανδος στη σeξουαλική ωριμότητα και κάθε θηλυκό γεννά συνήθως μόνο ένα μικρό τον χρόνο.
Το φινλανδικό Υπουργείο Γεωργίας και Δασών εκτιμά ότι ο ιδιοκτήτης ενός θηλυκού ταράνδου στην ακμή του υφίσταται ζημία 1.572 ευρώ όταν αυτό σκοτώνεται. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι λένε ότι τώρα ξοδεύουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους υποβάλλοντας αιτήσεις για αποζημίωση από τη φινλανδική κυβέρνηση για τις απώλειές τους, η οποία, όπως παραπονούνται, δεν είναι αρκετή για να καλύψει τα έξοδά τους.
«Είναι πραγματικά λυπηρό. Πολύ, πολύ λυπηρό», λέει ο Kujala. «Η ισορροπία δεν είναι σωστή. Οι λύκοι είναι τόσοι πολλοί που απειλούν ολόκληρο το σύστημα εδώ. ... Απλά σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν. Αν δεν κάνουμε τίποτα, σε λίγα χρόνια ολόκληρες περιοχές δεν θα έχουν πια ταράνδους. Αυτό είναι λυπηρό, γιατί είναι το παλαιότερο πράγμα σε ολόκληρη τη Φινλανδία: η εκτροφή ταράνδων».
Στοιχεία από το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας, έναν ερευνητικό οργανισμό που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας και Δασών, επιβεβαιώνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί δραματική αύξηση του πληθυσμού των λύκων στη Φινλανδία, από περίπου 295 την άνοιξη του 2024 σε περίπου 430 φέτος, τον υψηλότερο αριθμό των τελευταίων δεκαετιών.
Η Ένωση Εκτροφέων Ταράνδων της Φινλανδίας, η οποία τηρεί συνεχή καταγραφή, αναφέρει ότι μόνο φέτος έχουν σκοτωθεί περίπου 1.950 τάρανδοι από λύκους – αύξηση σχεδόν 70% σε σχέση με πέρυσι.
Ενώ ο πληθυσμός των λύκων έχει αυξηθεί σε όλη την Ευρώπη, η πιο δημοφιλής εξήγηση στη Φινλανδία για τον αριθμό ρεκόρ των επιθέσεων λύκων στις βόρειες περιοχές εκτροφής ταράνδων βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά: βαθιά στα ρωσικά χαρακώματα της Ουκρανίας.
Κανείς δεν κυνηγάει πια τους λύκους
Η θεωρία είναι ότι τα τάρανδοι της Φινλανδίας σκοτώνονται σε μεγάλους αριθμούς από ρωσικούς λύκους που διασχίζουν τα σύνορα μήκους άνω των 800 μιλίων που χωρίζουν τις δύο χώρες.
Ο λόγος για τον οποίο οι λύκοι σε αυτές τις ρωσικές παραμεθόριες περιοχές διασχίζουν τα σύνορα με τη Φινλανδία αποτελεί αντικείμενο συνεχιζόμενης επιστημονικής συζήτησης. Ορισμένα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν τεκμηριώσει τον αντίκτυπο της βιομηχανίας ξύλου στους βιότοπους της άγριας ζωής σε αυτό το τμήμα της χώρας.
Μια πιο δημοφιλής θεωρία μεταξύ των φινλανδών επιστημόνων και των εκτροφέων ταράνδων δείχνει προς την Ουκρανία.
Λένε ότι τώρα κυνηγούνται λιγότεροι λύκοι στη Ρωσία, λόγω της μαζικής στρατολόγησης και μερικής κινητοποίησης των ικανών ανδρών – συμπεριλαμβανομένων των κυνηγών – για τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία. Και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια έκρηξη επιθέσεων από άγρια ζώα όπως αρκούδες, λύγκες και λύκοι, τα οποία όλα κυνηγούν ταράνδους.
«Η κατάσταση χειροτερεύει μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. ... Οι λύκοι έρχονται από τη ρωσική πλευρά», λέει ο Kujala, δείχνοντας προς τα ρωσικά σύνορα, μόλις 25 μίλια από τη γη του. «Τώρα κυνηγούν ανθρώπους στην Ουκρανία, δεν έχει μείνει κανείς να κυνηγάει τους λύκους».
Μια θεωρία που έχει βάση
Η θεωρία αυτή έχει και μια εκπληκτική βαρύτητα. Το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας έχει αναλύσει χιλιάδες δείγματα λύκων, τα οποία συχνά προέρχονται από περιττώματα ή ούρα, από όλη τη χώρα κατά την τελευταία δεκαετία και πρόσφατα παρατήρησε μια απότομη αύξηση των λύκων με δείκτες DNA που δεν είχαν παρατηρηθεί προηγουμένως στη Φινλανδία. Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ζώα αυτά προέρχονται πιθανότατα από την άλλη πλευρά των ρωσικών συνόρων.
«Νομίζω ότι θα μπορούσε να είναι μια ρεαλιστική θεωρία», λέει η ανώτερη επιστήμονας Katja Holmala, η οποία ηγείται της ανάλυσης δειγμάτων λύκων εδώ και χρόνια. «Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι το κυνήγι λύκων έχει μειωθεί στη ρωσική πλευρά. Ήταν πολύ, πολύ έντονο πριν από τον πόλεμο (στην) Ουκρανία. Και υπήρχαν επίσης καλές αμοιβές για κάθε λύκο».
Ο John Helin, εμπειρογνώμονας πληροφοριών με έδρα τη Φινλανδία, μέλος της Black Bird Group, ο οποίος ειδικεύεται στην παρακολούθηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία – και των προσπαθειών της Ρωσίας να τον υποστηρίξει – συμφωνεί. Επισημαίνει τα σημαντικά οικονομικά κίνητρα που προσφέρονται στους Ρώσους άνδρες που είναι πρόθυμοι να καταταγούν στο στρατό σε παραμεθόριες περιοχές, καθώς και τη γενική μείωση των ποσοστών ανεργίας στη Ρωσία.
«Είναι μια χρήσιμη θεωρία ότι όλα τα κακά προέρχονται από τη Ρωσία», αναγνωρίζει. Αλλά, προσθέτει, «αυτό που έχουμε δει, ειδικά πέρυσι, είναι ότι οι θανάτοι λύκων έχουν μειωθεί, παρόλο που ο πληθυσμός των λύκων έχει αυξηθεί».
Δεδομένου του αδιαφανούς συστήματος τήρησης αρχείων της Ρωσίας, αυτή η θεωρία δεν μπορεί ακόμη να αποδειχθεί. Ωστόσο, ο αριθμός των ανδρών που είναι διαθέσιμοι για κυνήγι έχει σαφώς μειωθεί.
